Hoàn thiện quy định về kiểm soát thực thi quyền lực và bảo đảm công khai, minh bạch trong quản lý, sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường

Thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, Bộ TN&MT đã tập trung rà soát các chỉ thị, nghị quyết, quy định của Đảng để hoàn thiện các quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; rà soát, hoàn thiện các quy định của Bộ, Ngành tài về kiểm soát việc thực thi quyền lực của các cơ quan hành pháp; về quản lý, điều hành bảo đảm công khai, minh bạch, góp phần xóa bỏ những tiêu cực trong cơ chế “xin - cho”, “duyệt - cấp”; xóa bỏ “lợi ích nhóm”, “sân sau”, trục lợi trong quản lý, sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường. Kết quả đạt được như sau:

Tổ chức sơ kết, tổng kết các nghị quyết của Trung ương

Để góp phần hoạch định những chủ trương, chiến lược cho phát triển đất nước, Ngành tài nguyên và môi trường đã hoàn thành tổng kết, sơ kết 03 Nghị quyết quan trọng về tài nguyên và môi trường gồm: Nghị quyết 09-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa X về chiến lược biển Việt Nam đến năm 2020; Nghị quyết số 19-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai trong thời kỳ đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại (Nghị quyết Trung ương 6 Khóa XI); Nghị quyết số 24-NQ/TW về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường (Nghị quyết Trung ương 7 Khóa XI). Trên cơ sở kết quả tổng kết, dưới sự chỉ đạo sâu sát của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, ngành đã tham mưu để Ban Chấp hành Trung ương ban hành Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 22/11/2018 về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Bộ Chính trị ban hành các Kết luận: số 36-KL/TW ngày 06/9/2018 về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Trung ương 6 Khóa XI; số 56-KL/TW ngày 23/8/2019 về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 Khóa XI.

Từ đầu năm 2021 đến nay, thực hiện Chương trình công tác của Bộ Chính trị, Ban Bí thư năm 2021, Bộ TN&MT đang phối hợp với Ban Kinh tế Trung ương và các cơ quan, ban, ngành, địa phương tập trung tiến hành tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 19-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai trong thời kỳ đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại; chủ trì, phối hợp với các cơ quan, địa phương tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 02/NQ-TW ngày 25/4/2011 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.

Xây dựng hành lang pháp lý, khơi thông các điểm nghẽn, giải phóng các nguồn lực tài nguyên cho phát triển kinh tế - xã hội; đổi mới phương thức quản lý, thắt chặt bảo vệ môi trường cho phát triển bền vững

Các văn bản quy phạm pháp luật do Bộ chủ trì soạn thảo trong giai đoạn 2016-2020 điều chỉnh nhiều nội dung, lĩnh vực nhạy cảm tạo tiền đề nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường và góp phần thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, giải phóng nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Chất lượng văn bản quy phạm pháp luật từng bước được nâng cao, nhiều công cụ chính sách mới được ban hành hoặc sửa đổi và bổ sung mang tính cách mạng, đột phá; hệ thống pháp luật về tài nguyên và môi trường cơ bản bảo đảm đồng bộ, thống nhất; cải cách điều kiện đầu tư kinh doanh, thủ tục hành chính được quan tâm và đạt được nhiều kết quả.

Bộ đã tích cực chỉ đạo xây dựng các dự án Luật thuộc trách nhiệm của Bộ Tài nguyên và Môi trường tham mưu cho Chính phủ trình Quốc hội nhiệm kỳ khoá XIV: đã xây dựng, trình ban hành Luật Đo đạc và bản đồ năm 2018, tạo hành lang pháp lý cho việc phân cấp quản lý, thực hiện, cung cấp và sử dụng thông tin, dữ liệu, sản phẩm trong hoạt động đo đạc và bản đồ được rõ ràng, hiệu quả và minh bạch, đặt nền móng cho số hoá hệ thống thông tin địa lý; Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 với nhiều nội dung đổi mới, thể chế hóa được chủ trương phát triển hài hòa dựa trên 3 trụ cột kinh tế, xã hội, môi trường, thiết lập hành lang pháp lý cho phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, kinh tế các bon thấp, sử dụng tiết kiệm tài nguyên, quản lý chất thải, kiểm soát ô nhiễm, cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính; tham mưu trình Chính phủ để trình Quốc hội ban hành Nghị quyết số 132/2020/QH14 ngày 17/11/2020 về thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc, tồn đọng trong quản lý, sử dụng đất quốc phòng, an ninh kết hợp với hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế; xây dựng, báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về nội dung xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai. Ngoài ra, Bộ đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành có liên quan xây dựng các nội dung để trình cơ quan có thẩm quyền thông qua Luật sửa đổi 37 Luật liên quan đến quy hoạch; tham gia góp ý vào các dự án luật lớn và quan trọng theo đề nghị của các bộ, ngành khác như Luật Đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt; Luật Dân số; Luật đặc xá; Luật sửa các Luật liên quan đến quy hoạch (do Bộ Xây dựng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn soạn thảo); Luật Cảnh vệ, Luật quản lý phát triển đô thị, Luật Quốc phòng, Luật Công an nhân dân; Luật Đầu tư công; cũng như một số các dự thảo Nghị định quan trọng, liên quan trực tiếp đến lĩnh vực tài nguyên và môi trường như Nghị định quy định chi tiết Luật Lâm nghiệp, Luật Quy hoạch, Luật Thủy sản v.v.

Rà soát, đánh giá thực tiễn, xác định các nút thắt, điểm nghẽn, kẽ hở, khoảng trống của chính sách, pháp luật trong từng lĩnh vực trên cơ sở đó trình Chính phủ ban hành: Nghị định số 136/2018/NĐ-CP ngày 05/10/2018 của Chính phủ sửa đổi một số điều của các Nghị định liên quan đến điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc lĩnh vực TN&MT; Nghị định số 40/2019/NĐ-CP ngày 13/5/2019 của Chính phủ sửa đổi bổ sung các Nghị định quy định chi tiết Luật Bảo vệ môi trường; Nghị định số 40/2016/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành Luật Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo, Nghị định số 155/2016/NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường; Nghị định số 158/2016/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Khoáng sản, Nghị định số 01/2017/NĐ-CP sửa đổi bổ sung một số Nghị định quy định chi tiết Luật đất đai năm 2013; Nghị định số 82/2017/NĐ-CP ngày 17/7/2017 của Chính phủ quy định về phương pháp tính, mức thu tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước; Nghị định số 06/2020/NĐ-CP ngày 03/01/2020 của Chính phủ  sửa đổi, bổ sung Điều 17 của Nghị định số 47/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất; Nghị định số 91/2019/NĐ-CP ngày 19/11/2019 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai; Nghị định số 18/2020/NĐ-CP ngày 11/02/2020 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đo đạc và bản đồ; Nghị định số 23/2020/NĐ-CP ngày 24/02/2020 của Chính phủ quy định về quản lý cát, sỏi lòng sông và bảo vệ lòng, bờ, bãi sông; Nghị định số 36/2020/NĐ-CP ngày 24/3/2020 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sản; Nghị định số 48/2020/NĐ-CP ngày 15/4/2020 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 38/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Khí tượng thuỷ văn; Nghị định số 118/2020/NĐ-CP ngày 02/10/2020 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 69/2010/NĐ-CP ngày 21/6/2010 của Chính phủ về an toàn sinh học đối với sinh vật biến đổi gen, mẫu vật di truyền và sản phẩm của sinh vật biến đổi gen; Nghị định số 148/2020/NĐ-CP ngày 18/12/2020 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai.

Đồng thời ban hành theo thẩm quyền các quy định giải quyết, nhất là về quy hoạch, giao đất, cho thuê đất, bồi thường hỗ trợ, tái định cư, giao khu vực biển, đấu giá khoáng sản, quản lý tài nguyên nước, cơ chế khuyến khích đầu tư, các chính sách hỗ trợ, các biện pháp cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh nhằm thúc đẩy thu hút đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp vượt qua khó khăn, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án hạ tầng quan trọng. Thiết lập hành lang pháp lý cho quản lý tổng hợp tài nguyên biển đảo, khí tượng thủy văn, ứng phó với biến đổi khí hậu, đo đạc bản đồ, viễn thám; chuyển đổi phương thức quản lý theo hướng chủ động phòng ngừa, tăng cường kiểm soát, ngăn ngừa các hành vi vi phạm pháp luật về tài nguyên và môi trường ngay trong quá trình triển khai dự án, không để xảy ra các sự cố gây hậu quả nghiêm trọng. Đồng thời, chủ động đề xuất các đề án thí điểm đối với những vấn đề mới, nhạy cảm để tổng kết, rút kinh nghiệm để hoàn thiện các chủ trương, chính sách, pháp luật,…

Tập trung xây dựng, hoàn thiện chiến lược, quy hoạch, chương trình mục tiêu quốc gia về quản lý tài nguyên và môi trường. Trình Quốc hội phê duyệt điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất 5 năm kỳ cuối (2016 - 2020) cấp quốc gia. Trình Thủ tướng Chính phủ phân bổ các chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất cho các tỉnh, thành phố để các địa phương điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh, cấp huyện; tổ chức thẩm định quy hoạch sử dụng đất của các địa phương; Nghị quyết số 120/NQ-CP ngày 17/11/2017 về phát triển bền vững đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu; Quy hoạch sử dụng biển Việt Nam đến năm 2035 và kế hoạch thực hiện giai đoạn 2017 - 2025; triển khai việc lập Quy hoạch tài nguyên nước lưu vực sông Hồng - Thái Bình.

Hệ thống chính sách, pháp luật mới được xây dựng, ban hành đã bám sát chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ (Nghị quyết số 19-2016/NQ-CP ngày 28/4/2016 của Chính phủ về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia hai năm 2016 - 2017 và Nghị quyết số 35/NQ-CP ngày 16/5/2016 của Chính phủ về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020) theo phương châm xây dựng Chính phủ liêm chính, kiến tạo, hành động, phục vụ người dân và doanh nghiệp, phù hợp với yêu cầu của thực tiễn, giải quyết những vấn đề bức xúc của người dân, doanh nghiệp; tăng cường sự công khai minh bạch, thiết lập sự bình đẳng trong tiếp cận nguồn lực tài nguyên và môi trường giữa các thành phần kinh tế phù hợp với cơ chế thị trường; bổ sung chế tài xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về tài nguyên và môi trường để ngăn ngừa vi phạm pháp luật, phòng ngừa tham nhũng trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường.